برخی منابع همزمان با نزدیک بودن نشست سازمان همکاری شانگ‌های بحث عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران را مطرح کرده و گفته اند مراحل عضویت ایران در سازمان همکاری شانگ‌های در اجلاس دوشنبه پایتخت تاجیکستان آغاز خواهد شد.  

به گزارش سرویس بین الملل پایگاه خبری گلستان جوان، برخی منابع همزمان با نزدیک بودن نشست سازمان همکاری شانگ‌های بحث عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران را مطرح کرده و گفته اند مراحل عضویت ایران در سازمان همکاری شانگ‌های در اجلاس دوشنبه پایتخت تاجیکستان آغاز خواهد شد.  
منابع آگاه که اشاره‌ای به نام و سمت آن‌ها نشده است اعلام کردند: ایران به عضویت سازمان همکاری شانگ‌های درخواهد آمد و مراحل عضویت این کشور در این سازمان در اجلاس آتی دوشنبه اعلام می‌شود.
نشست سالیانه شورای سران دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگ‌های قرار است روز‌های ۱۶ و ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱ برابر با ۲۵ و ۲۶ شهریورماه سالجاری در پایتخت تاجیکستان برگزار شود.
امری که بزودی محقق خواهد شد افزایش شمار اعضای سازمان همکاری شانگ‌های به ۹ عضو است و اعضا در اجلاس دوشنبه، سران کشور‌ها می‌بایست آغاز پذیرفتن ایران در این سازمان را اعلام کنند، اگرچه فرآیندی طولانی مدت خواهد بود.

تاریخچه سازمان همکاری شانگ‌های (SCO)
سازمان همکاری‌های شانگ‌های (Shanghai Cooperation Organization – SCO) یک سازمان بین المللی بین دولتی است که با عضویت شش کشور چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان ازبکستان در ۲۶ آوریل ۱۹۹۶ در شهر شانگ‌های و با عنوان ”گروه شانگ‌های پنج“ تاسیس شد. در آن زمان، همکاری در مسایل امنیتی آسیای مرکزی به ویژه مقابله با تروریسم، جدایی طلبی و بنیادگرایی از جمله اهداف اصلی این سازمان تعریف شد. در سال ۲۰۰۱، با پذیرش عضویت ازبکستان این سازمان ارتقا یافته و با عنوان سازمان همکاری شانگ‌های و با تعریف اهداف جدید، کار خود را ادامه داد. در ژوئن سال ۲۰۰۲، رهبران کشور‌های عضو این سازمان در دیداری در سن‌پیترزبورگ روسیه منشور SCO را که به تفصیل اهداف، اصول، ساختار و نحوه عملکرد آنرا نشان می‌دهد به امضا رساندند و بدین ترتیب سازمان همکاری شانگ‌های به طور رسمی و براساس قوانین و حقوق بین‌الملل تاسیس شد.

لوگوی سازمان شانگ‌های

در سال ۲۰۰۵ سه کشور ایران، هند و پاکستان به عنوان اعضای ناظر به این سازمان پیوستند. هند و پاکستان در سال ۲۰۱۷ به عضویت دائم آن درآمدند. ایران نیز در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۱۵ درخواست عضویت دائم را ارائه کرد.
افغانستان، مغولستان و بلاروس نیز از اعضای ناظر این سازمان هستند. از ۱۰ ژوئیه ۲۰۱۵ کشور‌های ارمنستان، جمهوری آذربایجان، نپال، کامبوج، ترکیه و سریلانکا نیز به صف متقاضیان عضویت در این سازمان پیوسته‌اند.
سازمان همکاری شانگ‌های درابتدا به عنوان مرجعی برای حل مسائل مرزی میان اعضا و مبارزه با تروریسم فعالیت خود را آغاز کرده است. درپی تهاجم آمریکا به افغانستان، مقابله با نفوذ آمریکا درآسیای مرکزی نیز به صورت ضمنی، در دستورکار این سازمان بین المللی قرار گرفت.
مقابله با یکجانبه گرایی غربی بویژه آمریکایی در جهان و تاثیرگذاری بر تعدیل هژمونی اقتصادی غرب، ازاهداف اصلی این سازمان بین المللی است.
محدوده جغرافیایی سازمان شانگ‌های حدود ۶۰ میلیون کیلومتر مربع و جمعیتی آن حدود ۳ میلیارد نفر است. یعنی حدود یک سوم مساحت و جعیت جهان را در بر گرفته است. افزایش تعداد اعضاء بر این وسعت جغرافیایی و جمعیتی خواهد افزود. تصمیمات این اجلاس پهنه وسیعی معادل ۳۵ میلیون و ۹۷۲ هزار کیلومتر مربع از کره زمین، یعنی حدود ۲۳ درصد از کل وسعت خاکی و جمعیتی افزون بر سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر که نزدیک به ۴۲ درصد مجموع جمعیت جهان را در بر می‌گیرد، ضمن آنکه ۲۰ درصد از رشد تولید ناخالص داخلی جهان در قالب این پیمان منطقه‌ای به عنوان بزرگترین سازمان همکاری متمرکز است.

رنگ سبز تیره: اعضا
رنگ آبی: اعضای ناظر
رنگ بنفش: کشور‌های در حال مذاکره
رنگ فیروزه ای: درخواست برای ناظر بودن
رنگ سبز روشن:‌مناطق مورد مناقشه

وضعیت ایران در سازمان همکاری شانگ‌های
اگرچه جمهوری اسلامی ایران از نخستین کشور‌هایی بود که بعد از کشور مغولستان به عنوان ناظر به عضویت این سازمان درآمد و درخواست عضویت رسمی خود را ۱۳ سال قبل به این سازمان ارائه کرد و با وجود مواففت بیشتر اعضای رسمی بخصوص روسیه و چین، اما هنوز این عضویت قطعی نشده است.  
روسیه از عضویت ایران در شانگ‌های حمایت می‌کند. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه ژانویه ۲۰۲۰ در اجلاسی در دهلی نو اظهار داشت: ما از درخواست ایران برای عضویت کامل حمایت می‌کنیم. وی تاکید کرد: ”همچنین اکثر کشور‌های عضو سازمان همکاری شانگ‌های از درخواست ایران حمایت می‌کنند و من اطمینان دارم که این درخواست محقق خواهد شد”.
این امکان وجود دارد که این دوره یا دوره بعدی، درخواست ایران برای عضویت پذیرفته شود؛ چرا که به نظر نمی‌رسد کشور‌های موسس این پیمان در آسیای مرکزی ازجمله ازبکستان، قرقیزستان و قزاقستان مخالفتی با پیوستن ایران به سازمان شانگ‌های داشته باشند.

بررسی طرح‌های در دست اجرا‎ از واقعیت اجرایی تا عملیاتی شدن.
وضعیت هند و پاکستان در سازمان همکاری‌های شانگ‌های
سازمان همکاری‌های شانگ‌های هشت عضو دائم و چهار عضو ناظر دارد. به علاوه چین و روسیه، اعضای این سازمان سایر کشور‌های قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و اعضای دیگر هند و پاکستان می‌باشند. همچنین افغانستان نیزبه دنبال عضویت دائم در آن سازمان می‌باشد. اشرف غنی رئیس جمهور سابق این کشور درخواست حمایت اقتصادی و امنیتی بیشتری از سازمان کرده است.
سازمان همکاری‌های شانگ‌های به عنوان سکویی برای در ارتباط بودن هند و پاکستان بر سر نزاع‌های آن‌ها که شامل کشمیر می‌باشد بوده است.

پروژه کمربند و جاده چین نیز موضوع بحث خواهد بود
طرح‌های تجاری که بیشتر از ۶۰ کشور در آسیا، خاورمیانه، اروپا و آفریقا در آن سهیم هستند، ولی هند از بودن در آن امتناع می‌کند.
درمورد مسائل مربوط به تجارت به نظر می‌رسد که چین به عنوان بخشی از گروه سازمان همکاری‌های شانگ‌های گردهمایی بسیار مرتب و حساب شده‌ای را هدایت کرده و برای اولین بار هند و پاکستان در نشست قبلی آن شرکت کردند که باعث شد این یک رویداد بسیار جالب شود.

مسائل مربوط به چین و هند
سازمان همکاری‌های شانگ‌های هنوز باید در مورد مسائل مختلف زیادی را حل کند برای مثال روابط بین کشور‌های سازمان بالاخص چین و هند. این سازمان همچنین آیا قادر خواهد بود روابط نزدیکتری بین آن‌ها ایجاد کند؟ ماجرای سال ۲۰۱۷ بین چین و هند بسیار متفاوت بوده تا جایی که ما شاهد جلساتی بین نخست وزیر ناریندرا مودی و رئیس جمهور شی جین پینگ تا پایان ماه می‌سال گذشته بودیم.
هند برای اینکه بتواند به زیرساخت‌های خودش و مشاغل مورد نیاز خودش برسد مودی و شی با هم همراه شده اند و متوجه شده اند که با همکاری با یکدیگر می‌توانند بسیار قدرتمندتر ظاهر شوند. واقعیت این است که آن‌ها اداره ۴۰ درصد از جمعیت جهان را دارند؛ اقتصاد آن‌ها جزو بزرگترین اقتصاد‌های به سرعت در حال پیشرفت جهان است؛ و با همراهی یکدیگر می‌توانند شیوه انجام تمام امور امروزی را تغییر دهند. شاهد همکاری آن‌ها خواهیم بود برای اینکه منافع مشترک دارند. این همکاری به این معنی نیست که هند روابط امنیتی استراتژیک خود با ایالات متحده را کنار می‌گذارد بلکه به این معناست که آن‌ها راه حل خود را در این پروسه پیدا خواهند کرد.

هند و پاکستان و مسئله کشمیر
هند و پاکستان هم مشکلات چشم گیری نه تنها به علت کشمیر بلکه سایر مسائل مانند راهروی اقتصادی چین-پاکستان که مانند خاری در چشم هند است با یکدیگر دارند.
سازمان همکاری‌های شانگ‌های بسیار امیدوارکننده است و می‌شود گفت که مکانیسم جایگزینی دارد، در عین حال سازمانی است که تمام بی توجهی‌های خود را دارد و مسائلی که باید حل شوند تا به یکپارچگی برسد و بتواند برای نظم منطقه و دنیا کاری انجام دهد.
در مورد نزدیکی نوظهور بین کشور‌های چین، روسیه و هند و اینکه آیا این شروع خوبی برای کار کردن روی مسائل مهم کنونی دنیا و نه فقط مسائل بین آن سه کشور است باید گفت بیشتر از یک دهه است که روس ها، چینی‌ها و هندی‌ها نشست‌هایی را در غالب‌های مختلف داشته اند. در مورد الحاق جدید پاکستان و هند در سازمان همکاری‌های شانگ‌های باید بگویم که این سازمان در حال حاضر بسیار منظم است.

آینده همکاری‌های تجاری هند با ایران
رابطه بسیار درازمدتی بین ایران و هند بوده است و مقامات هندی همواره تاکید داردند هیچ کشوری نمی‌تواند به آن‌ها در مورد روابط تجاریشان با هر کشور دیگری فشار وارد کند.
اینگونه اظهارنظر‌ها در مورد دیدگاه هندی راجع به آمریکایی هاست. اگر هند به روابطش با ایران ادامه می‌دهد به این علت است که عملا این کشور‌ها همسایه هستند، ایران در منطقه نقش بسیار مهم و موثری دارد. درهمین حال آمریکایی‌ها برای رابطه با هند ارزش قائل هستند بنابراین ممکن است که در مواردی اینچنین که پای روابط ایران و هند در میان باشد، بخواهند استثنا قایل شوند؛ بنابراین آمریکایی‌ها با تحت فشار قرار دادن هند در رابطه با ایران چیز زیادی بدست نخواهند آورد. ما قبلا شاهد این نوع فشار قرار دادن‌ها بوده ایم و آمریکا از این کار چیز زیادی بدست نیاورده است. مادامی که ارتباطات عمومی مطرح باشد این گونه سیاست‌های آمریکا بر ایران مثمر ثمر نخواهد بود.

نتیجه گیری 
درخصوص موقعیت ایران در سازمان در صورتی که کشور‌ها رای بر عضویت دائم ایران در سازمان همکاری‌های شانگ‌های بدهند ایران به جای عضو ناظر بودن تبدیل به عضو اصلی می‌شود. ایران تاکنون نتوانسته عضویت دائم سازمان را بدست آورد و استاندارد‌های لازم را برای این امر نداشته است چراکه تا سال ۲۰۱۵ توافق هسته‌ای با آمریکا را امضا کرد، تحت تحریم‌های سازمان ملل بود. این چیزی بود که مانع عضویت دائم ایران می‌شد و اکنون که تحریم‌ها از بین رفته، ایران شانس بدست آوردن عضویت دائم را پیدا کرده است. اینکه این اتفاق خواهد افتاد یا نه جای سوال دارد، ولی ممکن است باعث شود که ایران نتواند عضو دائم سازمان شود.
هنوز چالش‌های زیادی وجود دارد که سازمان همکاری‌های شانگ‌های با آن‌ها روبرو خواهد شد. هندی‌های قطعا به سازمان همکاری‌های شانگ‌های به عنوان سکویی برای حل مشکل کشمیر بین هند و پاکستان نگاه نمی‌کنند. چینی‌ها در این مورد صحبت می‌کنند، ولی هندی‌ها به صورت شفاف اعلام کرده اند که نمی‌خواهند در این مورد با سازمان همکاری کنند. هندی‌های سازمان همکاری‌های شانگ‌های را به عنوان جایگزینی برای سایر سازمان‌های منطقه در نظر نمی‌گیرند. پس احتمالا پیشرفت زیادی در مورد حل مسائل بین هند و پاکستان بوجود نخواهد آمد.
در مورد پروژه یک کمربند، یک جاده چین که هند با آن به دلیل اینکه یکی از دالان‌های اقتصادی چین – پاکستان بوده و با آن مخالف بوده و همچنین مسئله کشمیر، دولت هند معتقد است که این پروژه تجاوز به تمامیت مرزی هند است بنابراین مخالفت دولت هند همچنان به شدت پابرجا می‌باشد. ابتکار کمربند و جاده در دستور کار سازمان همکاری‌های شانگ‌های می‌باشد و هندی‌ها دائم در حال فرار از آن بوده اند. ولی هندی‌ها باید راهی برای کنار آمدن با آن پیدا کنند. با نگاهی اجمالی به گذشته متوجه می‌شوید که هندی‌ها هیچ چیزی را که در آن ابتکار کمربند و جاده ذکر شده باشد را امضا نمی‌کنند. اما این نشست فرصت مناسبی برای گفتگو می‌باشد. شاید چینی‌ها باید آن را ابتکار کمربند و جاده بنامند و هندی‌ها هم می‌توانند آن را ابتکار کمربند و جاده بنامند، ولی در نهایت پروژه‌ها و همکاری‌هایی از دورن این نشست‌ها شکل خواهد گرفت و در نهایت می‌تواند سکویی برای هند و پاکستان برای صحبت در مورد سایر مسائلشان باشد.

ل