دولت بایدن نیز همیشه آماده به مشارکت و اقدام است، هر چند این آمادگی همیشه ممکن است به شکل ملموس نباشد. مقامات آمریکایی نیز به وین خواهند رفت، هر چند قرار نیست با همتایان ایرانی خود به صورت مستقیم ملاقات کنند. علنا همه اعضای هسته اصلی امنیت ملی جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، در محقق شدن توافق هستهای سال ۲۰۱۵ ایران مشارکت داشته اند. حتی «ویلیام برنز» رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا ممکن است به این علت به این سمت گماشته شده باشد که به خوبی از کلیات مذاکرات ایران آگاهی داشته است. از میان همه چالشهای سیاست خارجی که آمریکا اکنون با آنها روبرو است، آن هم پس از آشوبهایی که دولت ترامپ ایجاد کرد، اکنون این بحران، آسانترین راه حل را دارد.
اما وضعیت میانه روها در تهران که در آن سوی میز نشسته اند چگونه است؟ این فرصت، همچنین آخرین فرصت واقعی آنها برای ارائه پیشنهاد جامعی با هدف مشارکت بهتر با جهان غرب است. البته ایران، تحمل تحریمها را آغاز کرده است یا دست کم، راهی را برای زندگی هر چند دشوار در کنار این تحریمها یافته است. چنین گفته میشود که چین، از خریدن نفت ایران که دیگر کشورهای جهان آن را نمیخرند، خوشحال است. براساس برخی ارزیابی ها، چین در ماه مارس روزانه یک میلیون بشکه نفت را از ایران خریداری کرد. این نفت با استفاده از نفتکشهایی منتقل میشد که مشخصات آنها معلوم نبود. چین اخیرا یک توافق تجاری مهم را با ایران امضا کرده است. چین همچنین از مدتها پیش، از سیاستهای آمریکا در قبال ایران انتقاد میکرده است. اما همه میدانند که اگر تحریمهای آمریکا لغو میشد، بسیاری از آسیبهای اقتصادی وارد به ایران رخ نمیداد.
به علاوه، میانه روها نیز با محدودیت زمانی روبرو هستند، در برابر پارلمانی تندرو قرار دارند، و انتخابات ریاست جمهوری ظرف چند ماه آینده برگزار خواهد شد. این انتخابات ممکن است باعث شکل گیری رویکردی سختگیرانهتر علیه دولتهای غربی شود. وعدههای مادی حاصل از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، باید بار دیگر به چشم دیده شود، و این اتفاق باید به سرعت رخ دهد تا بدین ترتیب، حضور مردم در انتخابات به نفع آنها (میانه روها) تمام شود.
ایرانی ها، موارد زیادی را برای عرضه بر سر میز مذاکره دارند – به این معنا که آنها میتوانند پیشنهاد دهند کارهای زیادی را در گام اول انجام دهند، و در ازای آن، از گام اولیه آمریکا در کاهش شدت تحریمها برخوردار شوند.
هر دو طرف مذاکرات، افرادی جدی هستند و مذاکرات بدین ترتیب پیش خواهد رفت. محور محاسبه هر دو طرف، همان است که شش سال پیش بود: اینکه ایران، ترجیح میدهند از لغو تحریمها برخوردار شود. همچنین، آمریکا ترجیح میدهد شاهد ایرانی ثروتمندتر باشد تا ایرانی هسته ای. به علاوه، هر دو طرف ترجیح میدهند جنگ در نگیرد.
همواره شعله ور شدن آتش جنگ در خاور میانه، به سادگی میتواند رخ دهد. با وجود این، جنگ رویدادی پیچیده، پرهزینه و پیش بینی ناپذیر است و برای رخ دادن آن، نیاز است که هر دو طرف خواهان وقوع آن باشند. نه ایران و نه آمریکا، هیچ یک اکنون خواهان وقوع جنگ نیستند، در غیر این صورت میتوانستند از این همه فرصت که طی چند ماه یا چند سال پیش شکل گرفت، استفاده کنند. بنابراین، مسیر محتملی که پیش رو قرار دارد، گفتگو است.
نتیجه نشست وین هرچه که باشد، باید تصریح کرد این نشست پس از چند ماه سر و صدا و جنجال برگزار میشود، به همین دلیل احتمالا شالوده مناسب را دارد. یک منبع آگاه غربی نزدیک به گفتگوها اعلام کرد درخصوص اینکه این نشست به گفتگوهای بیشتر منتهی شود، “احتمال ۸ از ۱۰” را قائل است.
نشست وین ممکن است طی هفته کنونی به تمدید برجام منتهی نشود. این نشست همچنین ممکن است هرگز به “برجام بعلاوه” که بایدن خواهان آن است، و باعث محدودیت برنامه موشکی و نفوذ منطقهای ایران خواهد شد، منتهی نشود. این نشست همچنین ممکن است باعث نجات اقتصاد ایران پیش از انتخابات ریاست جمهوری این کشور نشود. اما برگزاری این نشست، تنها راه واقعی رو به جلو است که در نهایت به اجرا گذاشته میشود.
- نویسنده : حسين روحاني فرد
Sunday, 3 November , 2024